Een masker

Een masker opzetten. Eigenlijk hoor je het heel erg vaak, dat mensen voor de buitenwereld een masker opzetten. Een masker zodat andere mensen niet zien hoe jij je eigenlijk voelt, hoe kwetsbaar je eigenlijk bent. Je kunt aan mij vaak niet zien dat ik iemand ben met psychische klachten, dat ik iemand ben met een depressie. Wanneer mensen dat proberen te begrijpen krijg ik vaak de vraag of misschien zelfs al wel de conclusie: jij hebt een masker op voor de buitenwereld.

Maar ik stel mijzelf ook de vraag, heb ik een masker op voor de buitenwereld? Ik heb zelf helemaal niet het gevoel dat ik dat heb. Echter weet ik wel dat het moeilijk is om mij te kunnen inschatten, moeilijk is om af te lezen hoe het gaat. Ook therapeuten kunnen daar bij mij moeite mee hebben. Meer dan eens straalde ik niet uit, wat ik beschreef te voelen. En nog steeds weet ik dat de mensen die mijn verhaal niet kennen, die niet weten waar ik doorheen ga, geen flauw idee hebben. Hoe kan het ook? Ik ben een 25-jarige (donderdag geworden 😉 ) vrouw die functioneert, die stage loopt en daar dingen aanneemt, luistert naar cliënten, met goede vragen komt en creativiteit laat zien. Ik ben een vrijwilliger die vol grapjes zit en de ouderen stimuleert met haar vrolijkheid en enthousiasme. Ik ben een vrouw die op zichzelf woont en haar huis ziet er altijd goed uit. En ik ben de vriendin die luistert, voor je klaarstaat, humor heeft en contact zoekt. Hoe kan juist deze persoon ook depressief zijn? Dan moet al het voorgaande toch wel nep zijn? een masker zijn? Antwoord: nee.

Maar ik snap de verwarring wel. En ik vraag mij ook wel eens af of ik een masker opheb. In ieder geval betekent dit masker niet: mensen mogen niet weten hoe ik me voel. Mocht het een masker zijn betekent dit: als ik gewoon mee doe, voel ik me misschien gewoon. Of: ik moet toch door, erin blijven hangen gaat me niet helpen. Misschien zijn dit de redenen dat ik er anders uit kan zien dan ik me voel. Ik geloof best dat ik niet zou functioneren wanneer ik constant mijn gevoel van depressie mee zou nemen. En dat ik geleerd heb dit weg te houden om te kunnen functioneren. Maar ik denk ook dat dit best heel gezond is, want als je iets niet wilt is het dit constant meenemen, constant voelen. En af en toe zet ik het ook bewust aan de kant. Ik kan niet met mijn shit de therapiesessie inlopen die ik zelf geef. Ik kan geen ouderen stimuleren als ik mijn motivatieloze gevoel overdraag. En ik kan niet genieten wanneer ik aandacht geef aan mijn depressie. Dus mag hij soms even wieberen.
Het gevaar van een masker, of het gevaar van niet uitstralen van je voelt, is dat het verwarring oproept. Verwarring bij jezelf. “Wat voel ik nou echt? Wat vind ik nou echt leuk? Wie ben ik nou echt?” Maar ook verwarring bij de ander. “Wat voelt hij/zij nou echt? Wat vind hij/ zij nou echt? Wie is hij/zij nou echt?” Daarnaast kan je in je masker soms je eigen grenzen over het hoofd zien, omdat je afstand neemt van je gevoel. En hierdoor dus ook afstand neemt van wat goed voelt en wat niet goed voelt. Door afstand te nemen van je gevoel loop je de kans ook afstand te nemen van jezelf. En als je dat maar lang genoeg doet, zonder terug te keren, verlies je jouw eigen identiteit. Belangrijk is dus om wel telkens terug te keren naar je gevoel, stil te staan wat iets met je doet.

Ik kan dat heel erg moeilijk vinden. Wanneer ik afstand neem van mijn gevoel, leef ik in een soort van automatische piloot. En in die automatische piloot heb ik heel veel sociaal gewenst gedrag, weet ik precies hoe ik met sommige dingen om zou moeten gaan etc. En dan kunnen er bijvoorbeeld opmerkingen komen waar ik sociaal gewenst reageer en 10 minuten later een heel naar gevoel over krijg. Of nog vervelender een heel naar gevoel bij krijg en toch reageer vanuit een sociaal gewenste modus. Mij inschatten is daarom soms echt een kunst. Therapeuten gaan hier soms nog de mist mee in. Voor mij is het daarom belangrijk therapeuten te hebben die mij goed genoeg kennen om te weten wat bepaalde opmerkingen met mij kunnen doen. Therapeuten die bereid zijn soms even geduld te hebben voor het antwoord komt, mij soms letterlijk even naar mijn gevoel sturen en mij over de streep trekken wanneer ik in strijd ben tussen welk antwoord ik geef. Omdat het sociaal gewenste antwoord minder kwetsbaar is. Maar ook nog meer afstand geeft. Maar ook de mogelijkheid geven om er later nog op terug te komen.

“Mijn masker” is een soort automatische piloot die mij de mogelijkheid geeft om te functioneren. Maar het is ook een stukje Josette, die haar depressieve gevoel en onzekerheid even aan te kant heeft gezet. Op deze manier kan ik nog andere dingen doen en kan ik dus ook nog andere dingen voelen dan alleen verdriet, leegte, wanhoop. Echter zal ik het nooit voor 100% aan de kant kunnen zetten. Lijk ik 100% te genieten. Geloof mij, dan voelt 20% echt nog wat anders. Alleen die 20% is niet zichtbaar. Omdat niet elk gevoel zichtbaar is. Er zijn twee dingen die belangrijk zijn om te weten. Een depressief iemand kan ook lachen.
Maar misschien de allerbelangrijkste:

Een psychische stoornis is niet altijd zichtbaar.